Οι πεζούλες
Πολλά από τα ελληνικά αμπελοτόπια, ειδικά τα ορεινά, είναι δύσβατα, άγονα και άνυδρα, αλλά ταυτόχρονα θησαυρός για την αμπελοκαλλιέργεια. Οι αμπελουργοί, με την εφευρετικότητα και την εργατικότητά τους, κατάφεραν να τα μετατρέψουν σε αξιοποιήσιμα, δημιουργώντας στις πλαγιές των βουνών τις γνωστές πεζούλες («αναβαθμίδες», «σκάλες» ή «ταράτσες»). Η βασική χρησιμότητά τους βασίζεται στους εξής τέσσερις άξονες:
• Καλλιέργεια των άγονων πλαγιών.
• Συγκράτηση του εδάφους των βουνών.
• Αξιοποίηση του λιγοστού βρόχινου νερού.
• Προστασία των φυτών από τους ανέμους.
Χτισμένες με δεξιοτεχνία, οι πεζούλες της Ελλάδας σκαρφαλώνουν συχνά ψηλότερα από τα 900 μέτρα και καταφέρνουν να συγκρατούν το λιγοστό χώμα και το νερό της βροχής, στο επικλινές και συνήθως πετρώδες έδαφος. Φτιαγμένες με χτιστές πέτρες, τις ξερολιθιές, στα θεμέλια των οποίων υφίσταται το φύτεμα των αμπελιών, οι πεζούλες λειτουργούν ουσιαστικά ως στηρίγματα, προστατεύοντας από τον αέρα και την ξηρασία. Η κατασκευή τους αποτελεί «τέχνη», που απαιτεί απαράμιλλη τεχνική και γνώσεις, οι οποίες εκτός από την αμπελουργία, εκτείνονται στη γεωλογία, τη μηχανική και την αρχιτεκτονική.
Χαρακτηριστικές πεζούλες βρίσκουμε σε διάσημες αμπελουργικές ζώνες της Ελλάδας, κυρίως σε αιγαιοπελαγίτικα νησιά, όπως είναι η Σάμος, η Πάρος, η Ρόδος και η Σαντορίνη, αλλά και σε κάποιες περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Η αμπελοκαλλιέργεια στις πεζούλες αποτελεί μια ιδιαίτερα δύσκολη και επίπονη παραδοσιακή αμπελουργική πρακτική, που δίνει πολύ χαμηλές αποδόσεις και σταφύλι εξαιρετικής ποιότητας, συνεισφέροντας στη δημιουργία των μοναδικών, σύγχρονων κρασιών της Ελλάδας.
